وب سایت ع . ا. بسطامی

وب سایت  ع . ا. بسطامی
طبقه بندی موضوعی

درآمدی بر زبان دین (2)

يكشنبه, ۲۶ آبان ۱۳۹۲، ۱۱:۴۲ ب.ظ

منظور از «زبان دینی» چه نوع زبانی است
در ادامه بحث زبان دین ، ابتدا لازم است مشخص شود منظور از «زبان دینی » چه نوع زبانی است . «زبان دینی» که مورد بحث است ، زبان مقدس یا رسمی هر دین خاص که عبادتها و مناسک و مناجاتهایشان را با آن انجام می دهند نیست. همچنین زبان فنی و قراردادی که متکلمان و فقیهان و کارشناسان دینی ساخته اند منظور نظر نیست . زبان در صورتی دینی می گردد که اهداف مورد نظر دین را تعقیب نموده و باورهای گوناگون دینی را بیان کند . به عبارت دیگر، دینی بودن، ویژگی نوع خاصی از زبان، در مقابل نوعی دیگر نیست . بلکه وصفِ شیوه خاصی از کاربرد زبان است و هر واژه یا جمله ای می تواند به گونه ایی در درون زمینه خاصی از باورها و رهیافتها به کار رود که هدفهای مورد نظر دین را پی بگیرد و باورهای دینی خاصی را بیان کند. بنابراین واژه «دینی» در ترکیب «زبان دینی»، توصیف کننده نوع ویژه ای از زبان نیست، بلکه قیدی است که شیوه خاصی از کاربرد زبان را بیان می کند. از این رو زبان دینی قسیم خاصی برای زبان طبیعی نیست و دینی بودن آن موجب پیدایش نوع دیگری از زبان نمی شود.(1)

عوامل مطرح شدن بحث «زبان دین»
همچنان که گفتیم زبان دین از موضوعاتی است که مورد توجه ویژه متکلمان و فیلسوفان قرار گرفته است اما سوال این است که متون دینی دارای چه خصوصیت و ویژگی های است که کنجکاوی متکلمان و فیلسوفان را برانگیخته است و آنها را واداشته است تا بحثی را با عنوان «زبان دین» وارد مباحث فلسفی کلامی کنند . برخی از متفکران، علل و عوامل ذیل را در شکل گیری این مسئله موثر دانسته اند:
1.مشکل معنا شناختی صفات الهی؛
2.مشکل تهافت های درونی متون دینی؛
3.مشکل تعارض علم و دین و تلاش برای حل آن از طریق راه حل های زبانی؛
4.پیدایش مکاتب فلسفی معارضی، چون پوزیتویسم، پوزیتویسم منطقی و فلسفه تحلیل زبانی.(2)

علت توجه فیلسوفان به زبان دین
با وجود آن که «زبان دین» ، موضوعی بیشتر کلامی است ، فیلسوفان نیز به این موضوع توجه نشان داده و به آن پرداخته اند . برای این توجه ، دو دلیل بیان شده است یکی اینکه اصولاً فیلسوفان به مسأله معنا علاقمندند و می خواهند بدانند الفاظی که انسان در محاورات خود از آنها استفاده می کند راجع به خداوند چگونه افاده معنا می کند مثلاً در قرآن آمده است « دست خدا بالای همه دست هاست »یا«خدا می بیند»،«خدا می شنود » فیلسوفان به طور طبیعی در جستجوی پاسخی برای این پرسش هستند که چگونه با کلماتی که برای سخن گفتن از پدیده های مخلوق به کار گرفته می شوند می توان به نحو معنا داری درباره خداوند سخن گفت ؟ چگونه می توان زبانی را که ناظر به قلمروی متناهی است درباره خدا که نامتناهی است به کار گرفت ؟ دومین دلیل علاقه فیلسوفان به زبان دین این است که آنها در پی تحلیل و بازشناسی اعتقادات مردم هستند و ناگفته پیداست که اعتقادات در قالب قضایا یا گزاره ها بیان می شوند. لذا درک زبانی که محمل بیان اعتقادات دینی گوناگون است برای درک همه جانبه خود آن اعتقادات ضرورت دارد و مقدمه پژوهشهای بعدی است . اگرچه بخش عمده ای از زبان دین مستقیماً برای بیان اعتقادات به کار گرفته نمی شود؛ بلکه مصروف مقاصد دینی متنوعی نظیر نیایش،عبادت و انذار می شود اما فیلسوفان می دانند که سایر کاربردهای زبان دین نیز مبتنی بر فرض پاره ای اعتقادات پیشین است. مثلاً پرستش خداوند با این پیشفرض صورت می گیرد که خدایی وجود دارد و در خور ستایش و سرسپردگی ماست. همچنین خداوند را به دعا خواندن براین پیش فرض مبتنی است که خدا واقعاً می شنود و به دعا پاسخ می دهد و غیره .اگر اعتقاداتی که پشتوانه این اعمال و سایر اعمال دینی هستند، آشکار شوند، با مجموعه ای از گزاره های دینی مواجه می شویم که مدعیات صدق و کذب برداری درباره خدا و نسبتش با جهان ابراز می کنند. فیلسوفان معتقدند که پس از درک معنای اصطلاحات دینی و بدنبال آن گزاره های دینی واجد آن اصطلاحات، می توانیم دلایل عقلانی پذیرش یا رد آن گزاره ها را بررسی کنیم.(3)

------------

   1-خدا ، زبان و معنا ، ص 12
   2-زبان دین، ص 41
   3-مایکل پترسون و دیگران ، عقل و اعتقاد دینی ،ص 254 و 255

.

   مطالب مرتبط:

   درآمدی بر زبان دین(1)

.

موافقین ۱ مخالفین ۰ ۹۲/۰۸/۲۶
ع . ا . بسطامی

نظرات (۳)

۱۲ خرداد ۹۳ ، ۱۲:۰۱ دانشجو ترم اول جهاد دانشگاهی رشته آی تی اندیشه 1
سلام از مطالبتون استفاده کردیم ممنون از نوشته های پر معنایتان استاد نمونه سوال برامون نمیزارید برا امتحانات که بانحوه آوردن سوالات آشنا بشیم با تشکر فراوان.
۱۲ خرداد ۹۳ ، ۱۲:۰۱ دانشجو ترم اول جهاد دانشگاهی رشته آی تی اندیشه 1
سلام از مطالبتون استفاده کردیم ممنون از نوشته های پر معنایتان استاد نمونه سوال برامون نمیزارید برا امتحانات که بانحوه آوردن سوالات آشنا بشیم با تشکر فراوان.
باعرض  سلام وخسته نباشیدخدمت استادبزرگواربابت مطالب فوق العاده دلنشین بخصوص مطلب قرآن وهمچنین داستان فیلسوف آلمانی .
منتظرمطالب جدیدتون هستیم.
پاسخ:
سلام
از اظهار لطف شما ممنون

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی